Hoe krijgen we de burger mee? Dat is het terugkerende thema van het programma Sociale Innovatie in de Energietransitie (SIE) van de provincie Noord-Brabant en Enpuls. Vier wetenschappers zochten in vier webinars antwoorden op deze vraag. Hekkensluiter was gedragspsycholoog Gert Slob van de Behavior Change Group. Hij had een duidelijke boodschap voor zijn toehoorders: “De mensen waarvoor we het doen zijn we kwijtgeraakt, omdat we te veel vanuit het systeem denken. Hierdoor neemt de weerstand tegen de energietransitie toe.”
Te algemeen en te krap
Slob ziet twee problemen: de overheid zit gevangen in systeemdenken en de focus ligt op aardgasvrij. Het eerste is te algemeen: mensen moet je in de eerste plaats als individu benaderen en maatwerk bieden. En het tweede is te krap: de energietransitie draait niet om duurzaam verwarmen, maar om duurzaam leven. Als je allerlei gedragingen gaat loskoppelen, neem je het risico dat mensen nog steeds te veel CO2 blijven uitstoten. Mooi voorbeeld hiervan is dat vegetariërs vaker het vliegtuig nemen dan vleeseters.
In het webinar sprak Slob vooral de aanwezige ambtenaren aan. Volgens hem zit het systeem ze te vaak in de weg om echt in contact te komen met de inwoners. “Zet kleine stappen, communiceer alleen concrete acties en biedt maatwerk. Haak aan bij natuurlijke momenten, zoals verhuizingen of verbouwingen. En bevorder de verbondenheid tussen mensen.”
Waterton
Slob pleit voor extra onderzoek naar de mogelijkheden van maatwerk en drijfveren van mensen. Het doel: het inzetten van een continu veranderproces waarbij mensen duurzaam gaan leven. Dat gaat met kleine stapjes. Bijvoorbeeld met het nemen van een waterton. Hiermee kunnen mensen regenwater gebruiken om hun planten water te geven, maar worden ze zich ook bewust van hun eigen mogelijkheden om een verschil te maken.
Aanpak van Ekiep
Ekiep sluit zich graag aan bij de boodschap van Slob. Ook onze ervaring is dat gemeenten vaak te hard van stapel lopen. Zij willen met grote stappen hele wijken tegelijk aardgasvrij maken. Dat is het recept om mensen van je af te stoten. We hebben geleerd om via persoonlijk contact met individuele bewoners te achterhalen wat er echt speelt in een wijk (zoals energie, maar ook de groenvoorziening, verborgen armoede en veiligheid). Je moet eerst weten wat de individuele bewoners bezighoudt, voordat je het verschil kunt maken op wijkniveau.
De webinars ‘In gesprek met de wetenschap’ zijn terug te kijken op Energiewerkplaatsbrabant.
Erik van Stokkom is communicatieadviseur en gedragswetenschapper bij Ekiep.
